Lăng Tự Đức - Tâm hồn lãng mạn, trữ tình của một ông vua thi sĩ

Mỗi khi có dịp đến du lịch Huế du khách đều hiếm hoi bỏ lỡ một trong những địa điểm tham quan Huế khá nổi tiếng, gắn liền với lịch sử đất nước đó là Lăng Tự Đức - nơi thờ Tự Đức hoàng đế, đời vua thứ 4 của triều nhà Nguyễn.

Lăng Tự Đức được xây dựng trong một thung lũng hẹp thuộc làng Dương Xuân Thượng, tổng Cư Chánh cũ, nay là thôn Thượng Ba, xã Thủy Xuân, cách trung tâm thành phố Huế 8km. Lăng được xây dựng trong một bối cảnh lịch sử đầy khó khăn của đất nước cũng như của chính nhà vua.

Tự Đức đã sớm nghĩ đến việc xây lăng mộ cho mình ngay khi còn sống. Khi mới khởi công xây dựng, vua Tự Đức lấy tên Vạn Niên Cơ đặt tên cho công trình, với mong muốn được trường tồn. Sau này lăng được đổi tên thành Khiêm Cung.

Rộng 475 ha, Lăng Tự Đức - công trình có lối kiến trúc độc đáo bậc nhất thời nhà Nguyễn. Lăng Tự Đức có khoảng 50 công trình lớn nhỏ nằm rải rác thành từng cụm theo từng thế đất trong thung lũng. Quần thể lăng được chia thành 2 khu vực: tẩm điện và lăng mộ. Khu vực tẩm điện từ cửa Vụ Khiêm đi qua trước khiêm Cung Môn rồi uốn lượn quanh co ở phía trước lăng mộ. Qua khỏi cửa Vụ Khiêm và miếu thờ sơn thần là khu điện thờ, nơi trước đây là chỗ nghỉ ngơi, giải trí của vua. Tiếp đón du khách sẽ đến Bi Đình nơi có tấm bia bằng đá thanh lớn có khắc bài Khiêm Cung Ký của vua Tự Đức nói về cuộc đời, vương nghiệp cùng những lỗi lầm của nhà vua. Gần đó có Bửu Thành xây bằng gạch, giữa có ngôi nhà nhỏ bằng đá thanh là mộ của vua khi yên nghỉ. Khu vực hồ Lưu Khiêm nguyên là một con suối nhỏ chảy trong khu vực lăng, được đào rộng thành hồ là một điểm nhấn của quần thể khu lăng mộ.

Vua Tự Đức chọn nơi yên nghỉ xứng đáng với ngôi vị của mình, phù hợp với sở thích và nguyện vọng của con người có học vấn uyên thâm và lãng tử bậc nhất trong hàng vua chúa nhà Nguyễn. Xung quanh lăng mộ là đồi thông xanh mát và những con sông, hồ nhỏ uốn lượn hai bên.

Nếu phá vỡ sự đối xứng cũng là một nét đẹp trong nghệ thuật thì Lăng Tự Ðức có thêm nét đẹp đó. Kiến trúc và thiên nhiên ở đây gây được nhiều cảm xúc thẩm mỹ mới lạ cho du khách đến tham quan.

Lăng Tự Đức tựa như một công viên rộng lớn, một bức tranh sơn thủy hữu tình, bình yên và hiền hòa, bất cứ du khách nào đến đây đều có thể cảm nhận được chất thơ và tâm hồn lãng mạn của ông vua thi sỹ. Chẳng thế mà đã có câu thơ ca ngợi “ngôi nhà vĩnh cửu” của vua Tự Đức với sự ngưỡng mộ rằng: “Tứ bề núi phủ mây phong, mảnh Trăng thiên cổ, bóng Tùng vạn niên”.